Bir Bedenden 10 Yaşam İzni

Organ Nakli Koordinatörleri Derneği (ONKOD) tarafından düzenlenen toplantıda toplumsal duyarlılık için uzmanlar çağrıda bulundu. Canlı nakilde Dünya birincisi olan Türkiye’nin organ bağışı konusunda aynı başarıyı gösteremediğine dikkat çeken dernek yetkilileri, “Bilimde başarılı, yasaları yeterli, dinen de onay almış bir ülke olarak her gün 25 hasta organ nakli için listeye eklenirken, yedi hastanın hayata veda etmesi üzücü. Sağlıklı bir kişi 18 dakikada bir organ bağışı bekleyen hasta olabilir. Bir bedenden de on kişiye yaşam şansı doğabilir. Bu bilinçle bağışçı olalım” dedi.

Haber: Nilay Akgün

Organ bağışının geliştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla çalışmalarını sürdüren Organ Nakli Koordinatörleri Derneği (ONKOD), 3-9 Kasım tarihleri arasında kutlanan ‘Organ ve Doku Bağışı Haftası’ kapsamında, ‘İzin Ver, Yaşasın’ temalı hareketi başlattı.

Toplantıda 2008-2023 arasında organ bağışına izin vermiş kişilerin ailelerinin yalnızca yüzde 26’sının organ nakline izin verdiği aktarılırken, pandemi gibi sarsıcı süreçlerin de etkisiyle ülkemizde kadaverik (kadavradan nakil) donör sayılarının 234’e kadar düştüğü açıklandı.

Organ Nakli Koordinatörleri Derneği (ONKOD) Yönetim Kurulu Başkanı Nilgün Bilal, Başkan Yardımcısı Rahmi Baykan, Genel Sekreter Türkan Yılmaz Ulusoy, Yönetim Kurulu Üyeleri Aynur Gör, Nezahat Bingöl, Türkiye’de organ bağışı bekleyen hastalar için toplumsal farkındalık ve ortak bilinci artırmak amacıyla bir araya geldi.

Türkiye canlı nakilde birinci, donör de son sıralarda

Son yıllarda ülkemizde organ bağışı bekleyen hastaların sayısının hızla artarken, bağışlanan organların ve kadavradan donörlerin sayısının yetersiz kaldığına dikkat çeken yetkililer,

“Canlı nakil konusunda Türkiye Dünya birinci, kadavradan nakil ve donör konusunda dünyada son sıralardayız” dedi.

Organ bağışının nakil bekleyen binlerce hasta için ölüm kalım meselesi olduğuna dikkat çeken Organ Nakli Koordinatörleri Derneği (ONKOD) Yönetim Kurulu Başkanı Nilgün Bilal, “Bir bedenden bir izinli on kişiye yeniden yaşam şansı olabilmek mümkün. Daha çok hastanın sağlığına ve yaşama şansına kavuşması için “İzin Ver, Yaşasın” iyilik hareketimizin toplum tarafından benimseneceğini umut ediyoruz. Bilimde başarılı, yasaları yeterli, dinen de onay almış bir ülkede bunları topluma doğru aktarmamız büyük önem arz ediyor” ifadelerini kullandı.

Palyatif ve yoğun bakım hastalarına yerel çözümler

ONKOD Başkan Yardımcısı Rahmi Baykan torpilin işlemediği, bakanlık tarafından belirli kriterlerle oluşturulan listelerde 30 binden fazla, listede bulunmayan en az 40 bin hasta olduğuna dikkat çekti. Beyin ölümü gerçekleşen ve organ bağışı yapılan bir donörden, organ bağışı için bekleyen10 kişiye kadar ikinci yaşam şansı doğabileceğini söyleyen Baykan, sistemdeki bazı aksaklıklara değindi. “Kadavra vericiden alınan bilgiler, bakanlığın sistemine girilir. Bu listede sıra bazı parametrelerle oluşur. Verici-alıcı organın uyumuna bakılır. Aciliyet en önemli kriterdir. Acı ile mutluluk arasındaki duyguyu 24 saat içinde yaşıyoruz. Beyin ölümü ne kadar erken tespit edilirse, şans o kadar taze olur. Burada hastane ve merkezlerin üzerindeki iş yükü, yoğun bakım yatağının önemine değinmek gerekir. Palyatif ve yoğun bakım hastaları için yerel çözümler oluşturulduğunda, palyatif merkezler güçlendirildiğinde, yoğun bakımlarda daha kolay yer bulma şansı doğar. Hastaya tanı daha erken konulduğunda, organ nakli ile daha erken ve daha fazla insana ikinci yaşam şansı oluşur. 

Kadavradan organ nakli (kadaverik donör) 2022’de 234’e kadar düştü

Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, son 15 yıllık süreçte (2008-2023) kesinleşmiş beyin ölümü tanısı almış kişilerin ailelerinin yalnızca yaklaşık yüzde 26’sı organ nakline izin verdi. Pandemi gibi sarsıcı süreçlerin de etkisiyle ülkemizde kadaverik (kadavradan organ nakli) donör sayıları azalmaya devam ediyor. 2021’de 305 olan Türkiye’deki toplam kadaverik donör sayısı, 2022’de 234’e kadar geriledi.

30 bini aşkın hastanın organ nakli beklediği ülkemizde beyin ölümü tanımının topluma net bir şekilde aktarılması kritik önem taşıyor. Kişi organlarını bağışlasa dahi aile onayı olmadan bağış gerçekleşmiyor.

2023 yılında Türkiye’de organ bağışına izin veren ve beyin ölümü gerçekleşen kişi sayısı bin 389 olarak açıklanırken; bu beyin ölümleri akabinde organ bağışına izin veren aile sayısı 223’te kaldı. Organlarını bağışlama kararı verip, ailesi tarafından bu kararı onaylanmayanların sayısı ise 912 olarak kaydedildi. Yani bu yıl, kesinleşmiş beyin ölümü tanısı almış kişiler için ailelerin sadece yüzde 16’sı organ nakline izin verdi. Ülkemizde kişiler, organ bağışına izin verse dahi aile onayının alınması gerekiyor.

Veriler incelendiğinde, 2008 – 2023 yılları arasında açıklanan toplam beyin ölümü sayısı 23 bin 057 olurken, aynı yıllar arasında organ bağışına izin veren toplam aile sayısı 5 bin 887’de kaldı. İzinli organ sayısı ise 25 bin 282 olarak kaydedildi. Tüm bu veriler, kadavradan nakiller için aile rıza oranının yıllar içerisinde dramatik şekilde düştüğünü de gözler önüne seriyor.