Saldırgan-Tehlikeli Kanser Melanom

Son yıllarda sıklığı artış gösteren malign melanom vücudun her yerinde görülebilen en tehlikeli cilt kanseri çeşididir. Çocukluk çağındaki güneş yanıkları riski arttırır. Vücut kanserleri ile karşılaştırıldığında daha genç yaşta ortaya çıkar. Erken teşhis ile tedavi şansı artar.

Prof. Dr. Gökhan Okan

Dermatoloji Uzmanı

Malign melanom tüm kanserler arasında dünyada beşinci, Türkiye’de ise 2020 verilerine göre 21. sırada olan  çok hızlı ilerleyen tehlike bir hastalıktır.

Malign melanom, deriye rengini veren ve bazal hücre tabakasında yer alan melanositlerden kaynaklanır.

Melanom oluşumunda risk faktörleri nelerdir?

Fiziksel özellikler: Mavi gözlü, açık ya da kızıl saçlı, açık tenli kişilerde melanom riski daha fazladır.

Çocukluk çağındaki ciddi güneş yanığı öyküsü: Yaşamın diğer dönemindeki yanıklara göre daha çok riski arttırıcıdır.

Benler-Melanositik nevüsler: Melanom olgularının üçte biri benler (melanositik nevüs) nedeniyle gelişir. 50’den fazla bene sahip olmak riski arttırır. En riskli olanı atipik benler (displastik nevüs) dir. Doğumsal benlerde melanom riski artar.

Aile öyküsü: Ailede olması riski arttıran önemli bir sebeptir.

İmmunsupresyon: Böbrek nakli ya da lenfoma gibi tabloda risk daha fazladır.

Melanom belirti ve bulguları nelerdir?

Melanom vücudun her yerinde görülebilir. Erkeklerde sırt, kadınlarda alt bacak en sık görülen bölgelerdir. Tanısını koyduracak tek bir kriter yoktur. Genellikle koyu kahverengi ya da siyah renkli bir leke ya da kabarıklık olarak ortaya çıkar. Asimetrik, düzensiz sınırlı, keskin sınırlı olmayan, belirgin renk değişikliği olan, çapı 6 mm’den büyük olan lezyonlarda melanomdan şüphe edilmelidir. Son zamanlarda çapında artma, kabaran lezyonlarda tanı kriterleri arasında yer alır. Nadiren melanom pembe renkli bir kabarıklık olarak ortaya çıkabilir. En önemli bulgu bende olan değişikliktir. İleri yaşlarda ortaya çıkan pigmente lezyonlar dikkatle incelenmelidir.

Melanomların kaç çeşidi bulunmaktadır?

Beş farklı tipi mevcuttur. Yüzeyel yayılan, nodüler, lentigo malign, akral ve dezmoplatik tip melanom çeşitleridir.

Yüzeyel yayılan melanom: Erkeklerde en çok gövde, bayanlarda alt kollar-bacaklarda yerleşir. Vücutta bulunan benlerden en sık görülen-gelişen melanom çeşididir.

Nodüler melanom: Bacaklar ve gövde en sık yerleşme bölgeleridir. Hastalık seyri en kötü olan çeşididir. Belirgin yatay büyüme fazı olmaksızın hızla büyüme gösterir.

Lentigo malign melanom: Kronik güneş hasarı olan yaşlılarda sık görülür. Yanak, burun, alın, kulak, boyun gibi güneş gören bölgelerde daha sık görülür.

Akral malign melanom: Akral (el, ayak, burun ucu ve kulak) bölgelerde UV etkisi daha az olduğundan güneş ışını dışında diğer faktörler sorumludur. Tipik olarak avuç içleri, ayak tabanı ve tırnak yatağına yerleşir. Tırnak yatağı formunda dikey çizgilenme (Hutchinson bulgusu) gözlenir.

Dezmoplastik melanom:Baş-boyun bölgesinde daha sık gözlenir. Yara izine benzer bir cilt kalınlaşması şeklinde başlar, Sıklıkla cilt rengindedir ama koyu renkli hale gelebilir.

Melanom tanısı nasıl konulur?

Biopsi ile tanısı konulur. Patoloji sonucuna göre hastalığın evrelemesi yapılır. Tanı konulduktan sonra yayılımı tespit emek amacıyla kan tetkikleri, akciğer grafisi, vücut tomografisi, PET ve MRI gibi ek inceleme yöntemlerine başvurulur. Gerekli durumlarda şüpheli lenf bezlerinden biopsi alınır.

Melanom nasıl tedavisi edilir?

Tedavisi cerrahidir. Hastalıklı bölgeler sağlam doku ile birlikte çıkartılır. Hastalığın evresi ileri ise lenf bezleri çıkartılması, kemoterapi, immunoterapi yöntemleri uygulanır.

Melanomdan korunmanın yolları nelerdir?

En önemli nokta güneşten korunmaktır. Güneşe çıkmadan en az 20 dakika önce güneş koruyucular tüm açıkta olan bölgelere sürülmeli, sonrasında dışarı çıkılmalıdır. Güneşin zararlı etkileri ilk 18 yaş arasında en fazla olduğundan güneş koruyucu kullanımına erken yaşlarda başlanılmalıdır. Uzun süre dışarıda kalınacaksa güneş koruyucuyu yenilenmesi ihmal edilmemelidir. Bronzlaşmak için solaryum kesinlikle tercih edilmemelidir. Kişiler düzenli vücutlarını kontrol etmelidir. Mevcut olan benlerinde, doğum lekelerinde değişiklik fark ettikleri anda gecikmeden dermatoloji hekimlerine başvurmalıdır.

D vitaminin melanom açısından önemi var mıdır?

D vitamininin antikanserojen bir role sahip olduğu konusunda güçlü kanıtlar mevcuttur. Son zamanlarda birçok kanser türünün, oluşma riskini azaltmak için önerilmektedir. D vitamini seviyesi düşük olan melanom hastalarında ilerleme daha kötü olduğu bazı çalışmalarda gösterilmiştir. D vitaminin olası antikansorojen etkisinin ortaya çıkabilmesi için serum 25(OH)D değeri 30 ng/mL’dan yüksek olması gerekir. Bu nedenle kanserden korunmak amacıyla D vitamininin normal kan düzeylerinin sağlanması kritik önem taşır. Melanom hastalarında aralıklı D vitamini ölçümü yapılarak optimum seviyelerde olmasına dikkat edilmelidir.