Toksik Kişi ve İlişkilere Dikkat

‘Toksik’ kavramı ‘zehirli’ demektir. Zehirleyen, aşağı çeken olarak da tanımlanabilir. Sosyal ilişkiler daha iyi-mutlu-başarılı, cesaret vermesi, destek olması için kurulur. Ancak bu kişiler tam tersini yapar. Peki bu kişileri nasıl tanırız?

Dr. Aslı Başabak Bhais

Uzman Klinik Psikolog

Uzmanlar herkesin toksik kişi ve ilişkilerle karşılaşabileceğini, bu kişilerin yakın çevremizde de olabileceğine dikkat çekiyor. Çaresizlik, öfke, suçluluk, sürekli açıklama yapma gereği sık yaşanan ilişki toksik olabilir.

Toksik kişi özür dileme eğiliminde olmaz, olumsuz duygularını karşısındakine yansıtarak onu da aşağı çeker. Genellikle kişilik bozukluğu problemi vardır.

Herkesin hayatında toksik insan veya ilişki olabilir. Akraba, aileden biri, arkadaş, sevgili veya eş… Kısa ya da uzun süreli hayatımızda kalabilir. Süreç içinde hissettirdikleri ya da ilişkinin şekliyle tanımak mümkündür.

Sık yaşanan olumsuz duygular ilişkinin toksik olduğunu gösterir. Öncelikle ilişkilerde hissedilen duyguları tanımlamak gerekir. Eğer bazı insanlarla ilişkide çaresizlik, öfke, suçluluk, sürekli açıklama yapma gereği hissi sık yaşanıyorsa, toksik ilişki olduğunu söylenebilir. Karşı tarafın bir şekilde manipüle ettiği, değiştirmeye, kontrol etmeye, belirli yönlere çekmeye çalıştığını düşünülebilir.

Suçluluk hissine neden olur

Sağlıklı ilişkilerde taraflar birbirlerine yanlış davranışlarda bulunabilir. Hata yapabilir, kırıcı olabilir. Sonrasında özür beklenir. Ancak toksit kişiler geri adım atmaz. Yanlış yaptığını düşündüğünde öyle farklı gündemler açar ki sonrasında kendinizi suçluluk hissiyle bulursunuz. Aslında burada bir manipülasyon vardır.

Özür dilememek ihtiyaçlarına iyi gelir

Özür dileyememenin birçok sebebi olsa da özellikle özgüvenle ilişkili olabilir. Kendisine yıkım gibi gelebilir. Özür dilemek, ‘ben yanlışım, hatalıyım, bana gösterilen saygı kaybolacak asla geri adım atmamalıyım, sonuna kadar gitmeliyim’ anlamını taşır. Bu düşünce tarzında çocuk dönemindeki öğrenme ve aile yaşantıları etkilidir.

Olumsuz duygular size de geçer 

Bu kişiler ciddi memnuniyetsizlik, eleştiri, sürekli bir şeylere sinirlenme, rahatsız olma, alınganlık yaşar. Bir kafeye gittiğinde garsonla tartışır, sinemanın yeri ile ilgili şikâyet eder. Bir süre sonra karşısındaki kişi de o duyguları satın alır, daha eleştirel, daha alıngan olduğunu fark edebilir. İlişkilerinde sorun yaşar, zarar görebilir, yalnız olduğu, kimseye güvenmemesi gerektiğini düşünür. Hayata bakışıyla baş etme yöntemleri aslında ilişki tarzıdır. Yaşadıklarının sonucunda bu yöntem gelişir. Olumsuz duygular aynasıdır bunu karşı tarafa da aktarır.

Toksik kişiler kötü kalpli mi?

Bu kişiye ‘kötü insan’, ‘kötü kalpli bunu yapmaya çalışıyor’ denilemez sadece hayatta öğrendikleri, aldıkları-topladıkları bilgilerle baş edebilme davranışıdır. Aynı şeyler kendisine yapıldığında bunu normal karşılar. İlişkinin doğasının bu olduğunu düşünür.

Toksik kişiliğin fark edilmesi zordur

Toksit kişilik bir hastalıktır. Hayatlarında önem verdiği kişilerle sorun yaşadığını, ilişki ya da hayatı yaşama şeklinde problem olduğunu fark ettiğinde terapiye başvurur. Toksik insan davranışlarının altında yatan neden; kaygı, depresif durum, kişilik bozuklukları olabilir.

Sağlıklı bir ilişkide alma-verme dengesi

Bazen arkadaşların dosta, bir şeyleri anlatmaya, bazı insanların da keyifli olmadığı için sessiz kalmaya ihtiyacı vardır. Bu dönemleri birlikte geçirmek gerekebilir. Sağlıklı ilişkide almak kadar vermek de önemlidir. Değerli hissetmek ya da güven hissi verebiliyorsanız, karşınızdaki kişi de size sevgi-şefkati verebiliyor mu? İhtiyaç olanı alıp, ihtiyaç olanı verebiliyor musunuz? Bir taraf daha fazla veriyor, karşı taraf fazla alıyorsa o zaman orada dengesiz-sağlıklı olmayan bir ilişki vardır.