D Vitamini Eksikliği Nedeni Araştırılmalı

Türkiye’de her 10 kişiden 9’unda D vitamini eksikliğine rastlanır. Eksikliği bazen hastalık habercisi ya da doğrudan nedeni olabilir. Mutlaka bir uzman tarafından tedavi düzenlenmelidir. Tedavide kullanılan D vitamini ilaç ve takviyelerin gelişigüzel kullanılması doğru değildir.

Dr. Eyyüp Kenan Özok

İç Hastalıkları Uzmanı

Vücuttaki kalsiyumun emilimini sağlayan D vitamini, sinir kaslarının çalışması ve bağışıklık sistemi gibi işlevlerin gerçekleşmesinde de önemli role sahiptir. Baş dönmesi, kas güçsüzlüğü veya kemik ağrıları D vitamini eksikliğinden kaynaklanabilir.

Vücut D vitaminini sadece doğrudan güneş ışığına maruz kaldığında kendi üretebilir. Bu durum bazı insanlar için yaz aylarında mümkün olabilir ancak kış aylarında bunun oldukça zordur.

Çok fazla dışarı çıkmayan, koyu tenli veya hayvansal ürünler yemeyen kişilerde D vitamini eksikliği riski daha yüksek olabilir. Vegan beslenmeyi tercih edenlerde ve 50 yaş üstü olanlarda da D vitamini eksikliği sıkça görülür. Ayrıca yetersiz D vitamini bazı önemli sağlık sorunları için de risk faktörüdür. Örneğin çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde kemik erimesi, kas güçsüzlüğüyle düşme riskinde artışa neden olabilir. Yaş ilerledikçe vücuttaki düzeyi azalan D vitaminini yerine koymak da hayati bir öneme sahiptir. D vitamini eksikliği yetişkinlerde kemik yumuşaması riskini de artırabilir.

D vitamini eksikliği kanserle ilişkili olabilir

Son yıllarda yapılan bilimsel araştırma sonuçları D vitamini yetersizliğinin yaygın kanserler, kardiyovasküler, metabolik sendrom, enfeksiyöz ve bağışıklık sistemine dair bazı hastalıklar gibi çok sayıda kronik sorunla ilişkisi olduğunu gösterdi.

Kalsiyum, fosfor metabolizması ve kemik mineralizasyonu üzerine olumlu etkileri olan D vitamininin vücutta eksik olması durumunda kemik ve kas ağrısı, kas güçsüzlüğü, baş dönmesi, yorgunluk, omurga ağrısı, proksimal kas güçsüzlüğü, miyopati, iskelet deformiteleri (pelvis, kaburga, bacak) ve kırıkları, dengesizlik, kalsiyum düşüklüğü ile ilişkili şikayetler, uyuşma, karıncalanma, kasılma, değişken ruh hali, uykusuzluk, sık sık hastalanma, kilo alma, tükenmişlik ve baş bölgesinde terleme belirtileri görülebilir.

En önemli D vitamini kaynağı güneş

Başlıca D vitamini kaynağının güneştir. Ayrıca bitkilerde bulunan ergokalsiferol (vitamin D2) ve hayvan dokularında bulunan kolekalsiferol (vitamin D3) ile alınabilir. Besinler ise daha az düzeyde D vitamini içerir.

• Yağlı balıklar (sardalye, alabalık, ton balığı, ringa balığı, somon, uskumru ve tütsülenmiş balık).
• Yumurta sarısı, kırmızı et ve karaciğer.
• D vitamini ile takviye edilmiş (çoğu süt) et, balık sütü ve yumurta gibi hayvansal ürünler (D3).
• Yabani mantarlar.
• UV ışığı altında yetiştirilen ürünler (D2).

D vitamini tedavisi bir uzman tarafından oluşturulmalı

Tanı için muayenenin yanı sıra basit bir kan testiyle D vitamini düzeylerine bakılabilir.

Eksikliği varsa hastanın yaş, genel durum ve eksikliğin seviyesine göre en uygun dozlarla tedaviye başlanabilir. Ağızdan ya da enjeksiyon ile uygulanan tedavilerde, tablet ilaç almak istemeyen hastalar, etki süresi 6 ayı bulan enjeksiyon tedavisini tercih edebilir. Ağızdan alınan ilaç tedavilerinin ise doktorun belirleyeceği doz ve sürelerde kullanılması önemlidir. Bunların dışında D vitamini takviyeleri de kullanılır. Ancak bu ürünlerin de yağ içeren yemekler eşliğinde alınması daha faydalıdır. Tedavisi mutlaka bir uzman tarafından düzenlenmelidir. D vitamini ilaçlarını ve takviye ürünleri gelişigüzel kullanmak doğru değildir. Aşırı kullanımına bağlı olarak vücutta fazla birikmeye neden olur. Yağda eriyen bir vitamin olduğu için vücut fazla olan D vitaminini hemen atamaz. Hatta bu bazı durumlarda bir yıla kadar uzayarak kemiklerde kalsiyum yüksekliğine neden olabilir.