Vitiligo Sizi Esir Almasın

Vitiligo, gençlerde depresyona sebep olan, iş yaşamını, evlilikleri olumsuz yönde etkileyen, deride renk kaybı-erken zamanda teşhis edilirse tedavisi mümkün olur.

Dr.Canan Savaş İyigün                

Dermatoloji Uzmanı

Deride renk kaybına bağlı olarak beyaz yama tarzı lekelerle seyreden vitiligo hastalığı, genç yaş grubunda kızgınlık, utangaçlık, içe kapanma,  okul başarısını  etkilemenin yanısıra  anksiyete ve depresyonu da tetikliyor.

Yazın güneşle birlikte daha çok belirginleşen vitiligonun vücutta en sık görüldüğü yerler, yüz, dudak, el, kol bacak ve genital bölgedir.  Vitiligo tedavisi en güç hastalıkların başında gelir.

Vitiligo nasıl bir hastalıktır?
Deride tebeşir veya süt beyaz renkte, yuvarlak veya oval,  keskin sınırlı yama tarzında lekelerle seyreden bir hastalıktır. Nokta kadar küçük ya da avuç içi kadar büyük olabilir. Genellikle simetriktir. Vücudun herhangi bir bölümü etkilenebilir. Sık tutulan alanlar: yüz, eller, kollar, bacaklar ve genital bölgedir.

Kimlerde görülür?
Her yaşta görülebilen vitiligoya her yüz kişinin 1–2 sinde rastlanır. Hastaların yarısında 20 yaşından önce başlar. Çocuk ve gençlerde psikolojik yükler oluşturabilir. Erken ve başarılı tedavi özellikle bu dönemde çok önemlidir.

Vitiligonun nedeni nedir?
Vitiligoda deri rengini meydana getiren hücrelerin kaybı ve derinin beyazlaşması söz konusudur.  Birçok faktör üzerinde durulmakla birlikte hastalığın nedeni halen tam bilinmemektedir.   Sinir hücrelerinin renk hücrelerine zarar verecek maddeler üretmesi bir neden olabilir. Ayrıca vücudun bağışıklık sisteminin deri rengini oluşturan hücreleri veya bu hücrelerin kendi kendini yıkmasının da bir neden olabileceği öne sürülmektedir.

Genetik midir?
Kesin olarak kanıtlanamamakla birlikte renk hücrelerini hasara yatkın kılan genetik bir bozukluk vardır. Hastaların yüzde 30’unda, ailede vitiligosu olan biri bulunur.

Vitiligo nasıl gelişir?
Vücudun birkaç yerinde deri renginin beyazlaşması görülür. Koyu tenli kişilerde kolay fark edilebilir. Açık tenli kişiler ise özellikle yazın bronzlaşmanın ardından fark ederler.  Hastalığın seyri ve şiddeti kişiden kişiye değişir. Vitiligolu alanlar çeşitli şekil ve büyüklükte olabilir. Yıllarca değişmeden kalabilir ya da bazen tüm vücudu etkileyebilir. Vitiligolu alandaki kıllar da beyazlaşabilir.

Hastalığı artıran faktörler var mıdır?
Sıkıntı, stres, ateşli hastalıklar ile çarpma ve güneş yanığı gibi nedenlerle meydana gelen deri travmaları hastalığın şiddetlenmesine  ya da yeni vitiligo alanlarının oluşmasına neden olabilir.

Vitiligo hastalarda herhangi bir şikâyete neden olur mu?
Şikâyetler genellikle estetik kaygıyla ilgilidir. Hastalar yaşam kalitesi yönünden oldukça etkilenir. Vitiligolu hastaların çoğunda ve özellikle de genç yaş grubunda kızgınlık, utangaçlık, içe kapanma olabilir. Okul başarısı etkilenebilir. Arkadaşlık kurulması zorlaşabilir. Anksiyete ve depresyon gelişebilir.

Erişkinler nasıl etkileniyor?
Erişkinlerde iş yaşamı etkilenir. Evlilik problemleri olabilir. Hastalar psikolojik tedavi almak zorunda kalabilirler. Vitiligonun tedavi edilmesi bu anlamda hastanın tüm yaşamını etkileyebilir.

Vitiligo kendiliğinden geçebilir mi?
Vitiligolu hastaların ortalama yüzde 10-20’sinde sıklıkla güneş gören yerlerde ve daha çok genç hastalarda deri rengi değişik oranlarda kendiliğinden geri gelebilir. Ancak bu durum nadirdir ve genelde tam olarak hastayı memnun edecek derecede değildir.

Vitiligo nasıl tedavi edilir?
Vitiligoda tedavide amaç  renk hücrelerinin tekrar normal çalışmasını sağlamaktır. Kremler, ultraviyole (ışık) tedavileri,  bazı ağızdan alınan ilaçlar günümüzde en sık kullanılanlardır.

Vitiligolu hasta öncelikle hangi tedavileri almalı?
Her tedavi, her hasta için uygun değildir. Hastanın yaşı, yaşam tarzı, vitiligonun tipi ve yaygınlığı, bulunduğu bölge, hastalığın aktivitesi,  tedavinin yarar-zarar oranının bilinmesi tedavinin seçiminde etkilidir.

Tedavi başarısı neye göre değişiyor?
Tedaviye en çok yüzdeki lezyonlarda en az ise eller ve ayaklarda cevap alınır. Vitiligonun çeşidi önemlidir. Örneğin vücut sinir dağılımı üzerindeki ve vücudun tek tarafında olan vitiligoların tedavisi biraz daha zordur. Esmer tenli kişilerde başarı genelde daha fazladır. Farklı tedavi türleri farklı hastalarda farklı oranlarda başarılı olabilir. Vitiligo tedavisi zor ve zaman alıcıdır. Tedavi olma, olmama ya da tedavi yöntemini değiştirme hastanın doktoruyla ortaklaşa karar vereceği bir durumdur. Bu yüzden hastanın hastalığı hakkında bilgi sahibi olması çok önemlidir.

Vitiligonun tedaviden sonra tekrar etme riski var mı?
Vitiligonun tekrarlama ve başka bölgede çıkma olasılığı vardır. Bu risk, hastaya göre değişir. Böyle bir şey olduğunda tekrar tedavi uygulanabilir.

Vitiligo hastaları güneşte koruyucu kullanmalı

Bazı tedavi seçenekleri güneş ışığından ya da yapay ultraviyole kaynaklarından belirli ölçülerde yararlanır. Tedavi haricinde güneşe maruz kalmak ve bronzlaşmak vitiligoyu belirginleştirir. Ayrıca vitiligolu deride güneşe karşı doğal savunma yeteneği kaybolmuştur. Bu alanlarda kolaylıkla güneş yanığı gelişebilir. Güneş yanığı yeni vitiligo alanları gelişmesine neden olabilir. Bu nedenlerle en az 30 faktörlü bir güneş koruyucu devamlı kullanılmalı ve uygun giysiler giyilmelidir.

Vitiligoda kullanılan tedavi yöntemleri
Ultraviyole  tedavileri lokal ve kabin tedavileri olarak seanslar halinde yapılır.  Krem tedavileri sınırlı alanlarda vitiligosu olanlara uygulanabilir. En sık kullanılan kortizonlu kremlerdir. Kortizon içermeyen bazı kremler de yenilikler arasındadır ve başarılı olabilirler.  Az sayıda hastaya uygulanabilen normal derinin vitiligolu alana nakledildiği cerrahi yöntemler üzerinde halen çalışılmakta. Diğer bir tedavi şeklinde ise vitiligosu çok yaygın olan hastalarda hastalıksız deri alanlarının normal rengi ilaçlarla açılarak kabul edilebilir bir kozmetik görünüm sağlanmaya çalışılır. Makyaj ve boya kolay ve güvenlidir. Tüm deri renklerine uygun kozmetikler mevcuttur. Bu bir tedavi yöntemi değildir, görünümü geçici olarak düzeltir ama hastaları görünüş açısından çok rahatlatır.