Alerji Artık Daha Agresif

Küresel ısınmanın etkisiyle artık havalar daha erken ısınıyor, daha geç soğuyor. Bu da polen mevsimlerinin daha erken başlaması ve uzun sürmesine yol açıyor. Isı artışı ile dünyada pek çok ülkede, baharda çiçek açan türlerde erken çiçeklenme ve mevsimsel total polen yükünde artış oldu.

Doç. Dr. Zeynep Çelebi Sözener

Türkiye Ulusal Alerji-Klinik İmmünoloji Derneği Üyesi

Çok uluslu bir meta-analizde ölçüm yapılan bölgelerin yüzde 71‘inde artmış alerjenik polen düzeyleri; yüzde 65’inde ise uzamış polen mevsimi süresi saptandı. Ayrıca artmış CO2 konsantrasyonunun, hava kirliliği ve bitkilerle polenlerin fizyolojisini etkilediği, polen alerjenitesini değiştirdiği, daha agresif hale getirdiği ortaya konuldu.

Küresel ısınma canlı yaşamı için her gün büyüyen bir tehdit halini aldı. İnsan kaynaklı faaliyetler sonucu atmosferde biriken sera gazlarının etkisiyle, dünya bugün sanayi öncesi döneme göre 1,1 derece daha sıcak. Gerekli önlemler alınmadığında, fosil yakıt tüketiminin önüne geçilemezse, ısının hızla artarak 2030 yılında 1,5 dereceyi aşması bekleniyor. Atmosferik ısıda görülen bu artış okyanusların ısınması, buzulların erimesi, deniz seviyelerinin yükselmesine neden oluyor. Tüm ekosistemleri dengesizleştiren, canlı çeşitliliğinde azalmaya yol açan küresel ısınma, aşırı hava olaylarının çok daha sık, yoğun-uzun süreli olmasına yol açıyor. Yükselen ısı, atmosferde nem tutulmasını da beraberinde getirirken bu durum ev tozu akarı, küf mantarı, polenler gibi solunum yolu ile alınan alerjenlerin atmosferde daha yoğun bulunması ile sonuçlanır. Artan ısı, nem, CO2 düzeylerinin iklimlerin değişmesi ile sonuçlandığı için polen sezonlarının uzamasına neden oldu. Ayrıca polen yoğunluğu etkilendi, alerjenik bitkilerin dağılımı değişti.

Erken çiçeklenme polen yükünü artırıyor

Artık havalar daha erken ısınıyor ve daha geç soğuyor. Bu da polen mevsimlerinin daha erken başlaması ve daha uzun sürmesine yol açıyor. Isı artışı ile dünyada pek çok ülkede, baharda çiçek açan türlerde erken çiçeklenme ve mevsimsel total polen yükünde artış olduğu bildirildi. Çok uluslu bir meta-analizde ölçüm yapılan bölgelerin yüzde 71‘inde artmış alerjenik polen düzeyleri; yüzde 65’inde ise uzamış polen mevsimi süresi saptandı. 1995-2019 yılları arasında yapılan 25 yıllı kapsayan çalışmada; yıllık ortalama sıcaklıkta, her yıl için 0.041 santigrat derece artış olduğu, pik polen döneminin her yıl 1,7 gün öne geldiği, pik polen dönemi süresinin yılda 1,3 gün uzadığı gösterildi. Ayrıca artmış CO2 konsantrasyonu, hava kirliliği ile bitkilerin ve polenleri fizyolojisi etkilenirken, polen alerjenitesi değişti, daha agresif hale geldi.

Şehirleşme, bitki türlerinin yaşam alanlarını da değiştirdi

Artan şehirleşme ile birlikte kara kullanımı, tarım pratiklerinde görülen değişiklikler nedeniyle farklı bitki türlerin daha önce görülmedikleri bölgelerde görülmeye başladı.

Şehirleşmenin etkisi ile hasarlanan doğal bitki örtüsüne ait ağaçların yerine çok daha kolay büyüyebilen, o bölgenin doğal habitatına ait olmayan farklı türde bitkilerin dikilmesi ile bölge için alışılagelmedik polenlerin atmosferde görülmeye başladı.

Yine insanlar tarafından hasarlanan toprak, ormansızlaştırılan bölgelerde kuraklık direnci yüksek olan türlerin kolaylıkla çoğalabilmesine yol açtı.

Küresel ısınmanın etkisiyle zaylan (ragweed) gibi istilacı türler daha önce görülmedikleri coğrafyalarda görülmeye başladı.

Sonuç olarak, polen alerjisi olan hastalarda burun akıntısı, kaşıntı, hapşırık, burun tıkanıklığı gibi alerjik rinit semptomlarının önceki yıllara göre daha erken başladı, daha şiddetli seyrettiği ve daha uzun sürdüğünü görülüyor.