Ciltteki Benler Haberci

Genetik yapı, aile öyküsü benlerin 1/3’ü doğuştan, 2/3’ü sonradan gelişir. İnsanlar benlerin çoğunun doğuştan olduğunu sonradan gelişenlerin sakıncalı olabileceğini düşünür. Oysa kişide yaklaşık olarak 30 yaşına kadar yeni ben gelişimi devam eder.

Dr. Elif Ebru Güner
Dermatolog

Benleri etkileyen faktörlerden biri ultraviyole ışınlardır. Özellikle yaz mevsiminde bulunduğumuz coğrafi konum nedeniyle yoğun ölçüde ultraviyole ışınlara maruz kalıyoruz.

Özellikle güneş ışınları, gebelik, hormonal değişimler var olan benlerin değişmesinin ve yeni benlerin gelişmesinin en büyük sebeplerindendir. Gebelik dönemi içerisinde hormonal aktivite değiştiği için kadınlar benlerinin büyüdüğünü ve yeni benlerin oluştuğunu fark ederler. Aynı şekilde bazı tedaviler de benlerde değişikliğe neden olabilir.

Elbette ki sadece yazın değil, kış aylarında da ultraviyole maruziyeti devam ediyor. Özellikle ten rengi açık olanlar daha büyük risk faktörü içeriyor. Dünya dermatoloji örgütü tarafından belirlenen kriterlere göre, açık renkli, çilli ve kızıl saçlı kişiler daha yüksek risk kategorisinde yer alırlar. Çünkü açık ten rengine sahip insanlarda melanin yani koruyucu renkteki pigment sayısı normale göre azdır.

Çapı 20 cm ve Üstü Olan Benler Tehlikeli

Doğuştan olan benlerin bazıları çok küçük çaplı, bazıları daha büyük çaplı olur. Özellikle çok büyük çaplı olan bazen üzerlerinde tüy bulunan ya da bulunmayan koyu renkli veya açık renkli benler olabilir. Bunlara konjenital (doğuştan gelen benler) adı verilir. Bunların özellikle çapı 20 cm ve üzeri olanları çok büyük kanser riski taşır. O yüzden onları çoğu zaman aldırmalıyız. Hasta, çocuk dahi olsa benler aldırılır.

Erken Teşhis İçin Ben Takibi Gerekli

Benler malign melanom yani bir tür deri kanserine neden olur. Malign melanom çok kötü prognozlu ve hızlı seyreden bir kanserdir. O yüzden de erken teşhis etmek çok önemlidir ki hızlıca vücuttan uzaklaştırılabilsin. Malign melanom, 1/3 oranında var olan benden, 2/3 oranında normal deriden de gelişebilir. Malign melanom açısından erken teşhis çok önemlidir. Bulunduğu seviyeyi, derideki kalınlığını, çapını ne kadar erken bilirsek hastanın ömrünü uzatma şansımız o kadar yüksek olur. Çünkü tümörlerin bazı tiplerine göre sağ kalım oranları düşer. Unutmamak gerek ki tümörler yayıldıktan sonra tedavinin başarı oranı çok düşer.

Çirkin Ördek belirtisine Dikkat!

Dünya Sağlık Örgütünün yayınladığı bilgiler doğrultusunda ulaşılan nokta; kişinin doktora gitmeden önce kendi vücudunu değerlendirmesi gerektiği yönündedir. Her sene en az iki saatini ayıracağı bu değerlendirmede, kişinin yapacağı şey elbiselerini çıkararak vücudundaki bütün oluşumları gözlemlemektir. Burada vücudundaki genel dağılıma ve benlerinin var oluşuna bakması gerekir. Kişiler bunu her sene yapmalıdır. Çünkü biz doktor olarak görsek ve takip etsek bile gene de kişinin kendi vücudunu bilmesi çok daha etkili olmaktadır.

Benler genelde birbirine benzeyen dağılımlar gösterir. Ama eğer baktığınızda birbirine benzemeyen, çap-büyüklük-renk-simetri olarak farklılık arz eden bir şey görülüyorsa ördek belirtisi (ugly duckling sign) vardır. Bu kişi zaman kaybetmeden kesinlikle doktora danışmalıdır. Bunun dışında beninizde bir büyüme, kaşınma ya da kanama gibi herhangi bir değişim fark ederseniz yine hekime başvurmalısınız.

Ben Haritası ile Ben Takibi Nasıl Yapılır?

Ben haritası kişinin benlerine ister el cihazları ister diğer cihazlarla bakılmasıdır, benleri kayıt edilir. Hasta 8 ayda bir geldiği zaman eski görüntüyle yeni verileri kıyaslanır, değişiklikler meydana gelmiş mi onlara bakılır.Ben haritası çıkarılırken tek tek hangi bölgesinde ne tür benler var tespit edilir. Benler tehlikeli mi değil mi işaretlenir. Özellikle el ve ayak tabanındaki benler çok riskli olarak kabul edilir. Çünkü el ve ayaklar travmaya maruz kalan bölgeler olduğu için sürekli değişime uğrayabilir.

Her Türlü Ben Alınabilir mi?

‘Ben dokunulduğunda kanser olma riski artar’ gibi yaygın bir kanı olsa da, yüksek riskli ben çıkarılmalıdır. Diyelim ki ben çıkarıldı patolojiye gönderildi, iyi bir cerrahi sınırla alınıp patolojiye giderse, tümörün devam edip etmediği patolojide çıkar. Eğer devam ediyorsa hasta tekrar ameliyat olur. Yani her şekilde alınmasının zararı yok. Tümörün veya benin vücutla bağlantısı kalmadığından dolayı herhangi bir tehlikesi bulunmamaktadır. Lazerle dondurarak ya da yakarak ben tedavisi olmaz. Benler lazerle değil de cerrahi müdahale ile alınmalıdır. Sadece et benleri dermis dokusunda olduğu için lazerle yok edilmeye müsaittirler.

Riskli Benlere Sahip Kişiler Güneş Koruyucu Kullanmalılar

Benlerin artmasını engellemek için güneş koruyucu kullanmak çok önemlidir. İnsanların fiziksel koruyucuları tercih etmeme sebebi, eskiden bu koruyucuların cildin üzerini bembeyaz yapmasıydı ama şimdi teknolojik gelişmelerle koruyucular inceltilerek daha kullanışlı hale getirildi. %18,6 çinko oksit içeren güneş koruyucular, cildinizi çok yüksek oranda güneşten koruyorlar. İçerisinde hiç kimyasal madde bulunmuyor. Çocuklarda kullanılması tavsiye edilir. Güneş koruyucuyu güneşe çıkmadan yarım saat önce sürmek gün içerisinde de 2-3 saatte bir yenilemek gerekir. Kışın bir kez sürseniz yetebilir. Yazın ter ve hareketle aşındığı için tekrar sürmek gerekir. Riskli benlere sahip olan kişiler kesinlikle fiziksel filtreli güneş koruyuculardan kullanmalılar.Sizler de güneşten korunun ve yıllık ben kontrollerinizi ihmal etmeyin. Özellikle yukarıda belirtilen riskli benlere sahip olduğunuzu düşünüyorsanız bir uzmana danışmanızda yarar olabilir.