D Vitamini Eksikliği Hastalıkları

D vitamini eksikliğinde kemik mineral yoğunluğunda azalma meydana gelir. Sentezi için güneş ışığına ihtiyaç vardır. 

Dr. Janserey Batu

Klinik Biyokimya Uzmanı

Ülkemizde D vitamini eksikliği yaygın bir sorun. Bunun nedeni ise gıdalarla aldığımız miktarın yetersiz kalması. Güneşten gelen UV ışınları cildimizdeki D vitamini sentezi için gerekli. Bu yüzden kapalı ortamlarda daha fazla zaman geçiren kişilerde D vitamini eksikliğine daha sık rastlanıyor.

Kas ve Kemikler İçin Çok Önemli

D vitamini bağırsakta kalsiyum emilimini, böbrekte kalsiyum ve fosforun geri emilimini arttırıyor. D vitamininin net etkisi; kan kalsiyum düzeyini belirli bir seviyede tutmak. Yeterince kalsiyum tüketenlerde kalsiyumun kemikte depolanmasını, böylelikle mineralizasyonu sağlıyor. D vitamini kemik büyümesi, kemik yapısının korunması, kan pıhtılaşması, kardiyovasküler sistem ve bağışıklık sistemi üzerinde de etkili oluyor.

Günlük İhtiyaç Yaşa Göre Değişiyor

Günlük ihtiyaç yaklaşık 400- 600 IU civarındadır. 65 yaş ve üstü yetişkinlerin günlük ortalama 800 IU D vitamini almaları gerekiyor. Hamilelikte ihtiyaç daha da artıyor. D vitamini desteğinin yanında yeterli kalsiyum alımının sağlanması önemli. Yeterince kalsiyum alınmazsa D vitamini, kemikten kana kalsiyum geçişine neden oluyor. D vitamini düzeyi 25 ng/mL’nin altına inince eksiklik başlıyor.

D Vitamini Eksikliği En Sık Kapalı Ortamlarda Çalışanlarda Görülüyor

D vitamini  eksikliğine kapalı ortamlarda çalışanlarda, çölyak hastaları gibi bağırsak emilim bozukluğu olanlarda, ilerlemiş karaciğer hastalığında, bazı ilaçları sürekli kullananlarda daha sık olarak rastlanıyor. Cilt kanseri riski nedeniyle özellikle beyaz tenlilerin güneş ışınlarıyla temastan kaçınması D vitamini eksikliği riskini beraberinde getiriyor. Cilt kanserinden korunmak için kullanılan güneş koruyucular da D vitamini sentezi açısından güneşten faydalanmamıza engel oluyor.

Eksikliğinde Sadece Kas-Kemikler Değil, Bağışıklık Sistemi de Etkileniyor

D vitamini eksikliğinde kemik mineral yoğunluğunda azalma meydana gelir. Bunun sonucunda da halk arasında kemik erimesi olarak bilinen osteoporoz oluşuyor. Ciddi düzeyde eksiklik varsa çocuklarda rickets, yetişkinlerde ise osteomalazi olarak bilinen hastalıklar ortaya çıkıyor. D vitamininin kemik dışında da etkileri var. D vitamini eksikliğinde enfeksiyonlara direnç azalıyor, kaslarda güçsüzlük, halsizlik, gece krampları meydana gelebiliyor. Ayrıca D vitamini eksikliğinin depresyonla, kanserle ilişkisi olduğunu gösteren çalışmalar da mevcut.

D Vitamini Eksikliğini Belirleyen Test Yaptırmalı

D vitamini eksikliği, bazı böbrek hastalıkları gibi özel durumlar dışında, kanda 25-OH D vitamini düzeyinin ölçülmesiyle saptanıyor.  Özellikle çocukların, hamilelerin ve kapalı ortamlarda çalışanların D vitamini düzeyini ölçtürüp doktor kontrolünde D vitamini takviyesi kullanmaları gerekiyor. Laboratuarlar arasında yöntem farklılıkları olabileceği için tedavi takibinde ölçümleri aynı laboratuarda yaptırmak daha uygun olacaktır.

Bol Bol Yağlı Balık Yiyin!

–         D vitamini güneşten gelen UV ışınlarıyla cildimizde sentezleniyor. Ayrıca bazı gıdalardan da bir miktar D vitamini alıyoruz. D vitamini en fazla somon, uskumru ve lüfer gibi yağlı balıklarda bulunuyor. 100 gr. somonda yaklaşık olarak 400 IU D vitamini mevcut. Ancak balıklardaki D vitamini miktarı tür içinde bile değişkenlik gösteriyor. Örneğin çiftlik somonu deniz somonunun dörtte biri kadar D vitamini içeriyor.

–         Karaciğer, yumurta, tereyağı, süt ve peynirde daha düşük miktarlarda D vitamini mevcut.