Diyabetli Sayısı 4 Kat Arttı

Diyabetli sayısının 2030’da 643, 2045’te ise günümüze göre tam yüzde 46’lık bir artışla 783 milyona ulaşması bekleniyor. Diyabet kalp, damar ve sinir sisteminin yanında immün sistem olarak adlandırılan savunma sistemimi de olumsuz etkilediği için bu artışın önüne geçmek gereklidir.

Prof. Dr. Hasan İlkova

Türk Diyabet Cemiyeti Başkanı

Diyabet, kişide kan şekerini dengeleyen hormon insülinin eksik olması ya da yetersiz fonksiyon görmesi nedeniyle normalden yüksek ya da düşük olması sonucu ortaya çıkan kronik hastalıktır.

Doğru beslenme ve hareketli yaşam

Son 35 yılda diyabetli sayısı neredeyse 4 kat artmıştır. Bugünkü verilere göre, tüm dünyadaki 537 milyon olan diyabetli sayısının 2030’da 643, 2045’te ise günümüze göre tam yüzde 46’lık bir artışla 783 milyona ulaşması bekleniyor. Tahminlere göre, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki artış oranı çok daha belirgin olacaktır.

Ülkemizde yetişkin nüfusun yüzde 14,5’ine karşılık gelen, 9 milyon kişi diyabetlidir. Bu rakamın 2030’da yüzde 16’yı aşarak 10,8 milyona, 2045’de ise yüzde 13,7’ye çıkarak 13,3 milyona ulaşması beklenmektedir.
Hareketsiz yaşam, sağlıksız-yanlış beslenme, genetik yatkınlık, fazla kilo, çocuk-gençler dahil olmak üzere diyabetli nüfusun yaklaşık yüzde 90’ını oluşturan Tip 2 diyabete zemin hazırlar. Oysa Tip 2 diyabet, doğru beslenme- hareketsiz yaşamdan kaçınarak yüzde 70 oranında önlenebilir veya geciktirilebilir.

Sağlık sistemleri için büyük yük

Diyabet, bireylerin sağlığını olumsuz şekilde etkilemekle kalmaz, ülkelerin sağlık sistemleri üzerinde de büyük yük oluşturur. Yükü azaltmak; toplumun bilinçlendirilmesi, diyabete sebep olan faktörlerin önlenmesi, erken tanı ve tedavi, diyabet nedenli risklerden korunmasını kapsayacak ulusal sağlık politikaları ile mümkündür.

Diyabetlilerin dikkat etmesi gereken konular:

• Diyabete sıklıkla eşlik eden diğer hastalıklar: Diyabetlilerde hipertansiyon, kolesterol yüksekliği, kalp ve damar hastalığı, böbrek hastalığı varsa mutlaka sıkı takip edilmelidir.

• Kan şekerinin ideal aralıkta tutulması: Bunun için tıbbi beslenme tedavisinin öğrenilmesi, kişiye uygun olan düzenli egzersizlerin yapılması, ideal kiloya ulaşılmasına gayret edilmesi önceliklidir. Hekim kontrollerinin aksatılmaması, verilen ilaç ya da insülinlerin düzenli ve tarifine uygun kullanılması, kişinin de kan şeker takibini kendisinin bizzat kontrol etmesi ideal kan şekerine ulaşılmasını sağlayacaktır.

• Diyabetin doğuracağı ek sorunların önlenmesi: Diyabetlinin, ayak sağlık-bakımıyla ilgili konuları öğrenmesi-uygulaması, yara gelişimini engeller ya da oluşan yaraya daha erken-etkili tedavinin uygulanmasını sağlar. Diş sağlığı için düzenli kontrollerin yapılması, diyabetlilerde diğer bireylerden daha çok önem arz eder. Bir sorun olmasa bile yıllık göz muayenesi, gelişebilecek komplikasyonların erken tanı-tedavisini sağlar. Riskli gruplarda olduğu gibi diyabetlilerde de erişkin aşılarının uygulanması, diyabete bağlı olarak daha ağır seyredebilecek enfeksiyonları önler ya da en azından şiddetini azaltır.

Diyabetlilerde zatürre riski

COVID-19 salgını, bazı kronik hastalıkların bağışıklık üzerine olumsuz etkilerinin ne kadar fazla olabileceğini gösterdi. Diyabet vücudun savunma sistemini zayıflatabilen bir hastalıktır. Zatürre riskini 7 kat, birden fazla hastalık mevcut olduğu durumlarda ise 17 kat artırmaktadır.
Diyabetliler zatürreye yakalanırlarsa, sadece hastalıktan değil, kan şekeri dengesi, kalp, böbrek fonksiyonlarının bozulması gibi ek sorunlardan da etkiler.

Zatürre gelişen diyabetlinin hastaneye yatırılma riski 3 kat fazladır. Pnömokok bakterisi yüzünden gelişen, invazif denilen ve içinde zatürrenin de bulunduğu ağır geçirilen infeksiyonların riski de tam 8 kat daha fazladır. Diyabetli bir bireyde zatürreden ölüm riski, aynı yaştaki diyabeti olmayan birine göre yaklaşık 3 kat fazladır.

Zatürre aşısı risk gruplarına ücretsiz 
Ülkemizde zatürre aşısının, her yaştaki riskli erişkin kişilerin ve 65 yaş üstündeki tüm bireylerin bağışıklaması için 2016 yılından beri Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilerek; il ve ilçe sağlık müdürlükleri vasıtasıyla Aşı Takip Sistemi (ATS) olan sağlık kurumlarına ihtiyaca göre ücretsiz olarak uygulanır.