Kanserde Aşının Rolü

Kanser tedavisi veya oluşumunu engellemek amacıyla geliştirilen tümör aşıları vücudun bağışıklık sistemini tümöre karşı duyarlı hale getirir. Aşı ile hedeflenen bağışıklık sisteminin vücudun diğer hücrelerine zarar vermeden kanserli hücrelerin yok edilmesini kolaylaştırması.

Doç Dr. Duygu Derin

Medikal Onkoloji Uzmanı

Kanser aşısı bağışıklık sistemini uyarma temeline dayanır. Koruyucu ve tedavi edici aşılar olarak iki gruba ayrılır. Tümör aşıları bağışıklık sisteminin uyarılması esasına dayanır. Kanser hücrelerinin yüzeylerindeki yapılar bağışıklık sistemine tanıtılır.

Bağışıklık sisteminin yanıt vermesini sağlayacak veya artıracak başka proteine eklenebilir. Hastanın kendisinden, başka hastalardan elde edilen hücrelerden “tam hücre aşıları” hazırlanıp hastaya verilebilir. Aşılamada, kanser hücrelerini tanır hale gelen vücudun kendi bağışıklık sistemi hücrelerinin, sağlıklı hücrelere zarar vermeksizin doğrudan kanser hücrelerine karşı bir saldırıda bulunacağı varsayımı ile ilerleniyor.

Peki, günümüzde uygulanan aşılar nasıl bir rol üstleniyor?

Kanserde koruyucu aşılar arasında karaciğer kanserine karşı Hepatit B ve rahim ağzı kanserine karşı HPV aşısı yer alır.

Toplumda yaygın görülen ve yüzde 10 oranında kronikleşen bir enfeksiyon hastalığı olan Hepatit B’ de kronikleşen vakaların yüzde 10’u karaciğer kanserine dönüşür. Hepatit B aşısı, kişilerde bu enfeksiyona karşı bağışıklık oluşturarak kronikleşmeyi ve kanserleşmeyi önlüyor.

Rahim ağzı kanserinde ise kanser nedeni görülen HPV tip 16 ve 18 enfeksiyonuna karşı geliştirilen aşı ile bu bölgenin kanserleşmesi önleniyor.

Kanserde tedavi edici aşılar ileri teknoloji ürünü olmakla birlikte henüz tedavide etkin bir yöntem olarak kullanılamıyor. Tedavi edici aşılar içinde kök hücre yöntemi olarak bilinen dendritik hücre aşıları ön plana çıkar. Hastadan alınan kandaki kök hücreler, laboratuvarda “dendritik hücre” denilen özelleşmiş hücrelere dönüştürülür. Bu hücreler kanser hücrelerinin yüzey yapılarına karşı duyarlı hale getirilip tekrar hastaya verilir. Bu yöntemin prostat, malign melanom ve böbrek hücreli kanserler üzerindeki tedavi edici etkisi araştırılır.

Malign melanomda aşı tedavisinin etkinliği ise henüz tartışılır. Ancak bağışıklık sistemini uyaran tedaviler uzun zamandır uygulanır. Malign melanom tedavisinde yeni çıkan bir ilaç, kanser hücrelerini tanıyıp yıkan sitotoksik T lenfositlerini durduran mekanizmayı işlemez hale getirir. Bu şekilde dolaylı yoldan bağışıklık sistemini aktive eder.