Yaz Hastalıklarına Önlem Şart

Sıcak havalarda mikrop barındırma riski yüksek olan gıdalardan uzak durulması gerekir. İshal görülme riskinin arttığını belirten uzmanlar yaz hastalıklarından korunmak için önlem alınması gerektiği konusunda uyarıyor.

Dr. Dilek Leyla Mamçu

Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı

Hava sıcaklıklarının iyice etkisini arttırdığı günlerde uzmanlar yaz hastalıklarına karşı uyarıyor. Çünkü yazın bulaşıcı hastalıklar daha çok görülür.

Gıdaların üreticiden tüketiciye ulaştırılırken herhangi bir aşamasında gerekli kurallara uyulmaması, mikroorganizmaların gıdalara bulaşmasına neden olur. Mikroplarla kirlenmiş gıda ve içeceklerin ağız yoluyla alınması, zehirlenmesi ile kusma bazen de yüksek ateşle ortaya çıkan ishal (gastroenterit) hastalığına yol açar. Ayrıca deniz ve havuzda su yutma, kirli sulardan mikropların alınma nedenidir. Çok önemli bir başka neden de sineklerin yaz aylarında çöp ve pislikle yiyecekler arasında mikrop taşıyan köprü oluşturmasıdır.

Riski yüksek gıdalardan uzak durulmalı

İnsan sağlığını tehdit eden salmonella ve benzeri bakteri toksinlerinin en çok tavuk eti, yumurta, krema, mayonez, midye, istiridye, kabuklu deniz hayvanlarında bulunur.

Elde hazırlandığı için hijyen konusunda özel önem gerektiren, iç sıcaklıkları zararlı mikropların ölmesini sağlayacak kadar yükselmeyen ızgara köfte, havasız ortamda mikropların toksin üretme riski yüksektir. Bütün olarak çevrilmiş tavuk, pastörize edilmemiş sütten yapıldığında Malta hummasına (Brusellozis) neden olabilecek peynir, vakumlu paketi açılıp kısa sürede tüketilmeyen sosis ve salamdan uzak durulmalıdır. Sütlaç, kazandibi, muhallebi, dondurma gibi sütlü tatlılar da hazırlandıktan sonra soğutucuda tutulmazsa tehlikeli olabilir. Çiğ yumurtadan yapılan mayonez, marul, salata, maydanoz gibi sebzeler de iyi yıkanmadığında riskli olabilir.

Yazın en çok görülen hastalığı ‘ishal’

İshal ve gıda zehirlenmeleri özellikle yiyecek-içeceklerin uygun olmayan koşullarda üretilmesi ve saklanması sonucunda görülür. Sıvı ve tuz kaybının fazla olmadığı ishallerde, hastalar hastaneye yatırılmadan uygun diyetle ayakta tedavi edilir. Hemen ishal kesici ilaçlar (anti diyareik ilaçlar) kullanmak kesinlikle doğru değildir. İshal, ateş, kusma rahatsızlıklarının üçü de ilk aşamada vücuda zararlı etkenleri yok etmek-atmak için yararlı birer savunma mekanizmalarıdır. Bu mekanizmaları engelleyici girişimlerden kaçınılmalıdır. Bununla birlikte dizanteri vakaları, kolera ve fazla su/tuz kaybı hastaneye yatış gerektirir. Antimikrobiyal tedavi gereken bakteriyel ve protozoal ishallerde uygun tedavi başlanır.

İshal düzelene kadar yağsız-posasız gıdalarla diyet uygulanır ve hastanın ağızdan bol sıvı alması sağlanır. İlk birkaç gün içinde yeme içme konusuna özen göstermek gerekir. Bağırsakları uyaran çiğ sebze-meyve tüketiminden de kaçınılmalıdır. İlk günler kızarmış ekmek, patates haşlama, yoğurt, ayran tercih edilmelidir. Sonraki günler ızgara et ve pişmiş sebze yemeklerine başlanabilir.

İshalde yapılması gereken ilk müdahale

İshale bağlı gelişen sıvı ve tuz kaybı oldukça önemlidir. Kayıp derecesi belirlenip az oranda ise ağız yoluyla, şiddetli oranda ise damardan yerine konması gerekir. Ev ortamında yapılabilecek ilk müdahale; 5 su bardağı kaynatılmış soğutulmuş suya 2 çorba kaşığı şeker, 1 çay kaşığı sofra tuzu ve 1 çay kaşığı karbonat konarak yapılan karışımın, mutlaka her ishal sonrası hastaya sık aralarla içirilmelidir. Ev koşullarında, ağızdan sıvı ve elektrolitler kusma ve mide bulantısı nedeniyle yerine konamıyorsa veya ateş yükselmişse, hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.

İshale karşı alınabilecek önlemler:

– Besinlerin üreticiden tüketiciye kadar ulaşmasındaki her safhayı denetlemek

– Kabuğu soyulabilen gıdaların kabuklarını soyarak, soyulmayanları ise iyice yıkayarak yemek

– Çiğ veya az pişmiş et yememek, çiğ süt içmemek

– Genel temizlik kurallarına uymak ve sineklerle savaşmak

Havuzdan denizden bulaşabilecek hastalıklara dikkat!

Yüzme havuzları birçok kişinin ortak kullanım alanı olduğundan daha kolay kirlenebilir. Birçok bakteri, virüs, parazit bu kirliliği yaratır. Havuzların yanı sıra deniz ve ırmaklardaki kirlilik E.coli, Cryptosporidium, Giardia, Shigella gibi mikroplu suyun yutulması, kulak ve göze kaçmasıyla bireylerde ishal, mantar hastalıkları, göz ve kulak enfeksiyonları gibi birçok ciddi sonucu doğurur. En iyi çözüm, havuz veya denizden çıkar çıkmaz mutlaka duş almak veya vücudu sabunlayarak, mikropların ciltten atılmasını sağlamaktır.

Yaz hastalıklarından korunma önlemleri

– Güneşten, aşırı sıcak ve havasız ortamlardan kaçının

– Hijyeni ve güvenliği olmayan plaj ve havuzları kullanmayın

– Hiçbir sebze ve meyveyi yıkamadan tüketmeyin

– Açıkta satılan hiçbir gıda maddesine itibar etmeyin

– Günde en az 2 litre su için

– Ateş düşürücü olarak Paracetamol gibi ilaçları el altında bulundurun