Cinsel Hastalıktan Korunma

Cinsel hastalığı olan birisiyle girilen cinsel ilişki ya da fiziksel temas sonucunda cinsel hastalıklar bulaşabilir.Birden fazla seks partneri olan, kondom kullanmadan cinsel aktivitede bulunan kişiler daha fazla risk altındadır.

Doç. Dr. Uğur Yılmaz
Üroloji Uzmanı

Cinsel organ kanserleri cinsel yolla bulaşan hastalıkların neden olduğu önemli sağlık sorunlarıdır. Genellikle cinsel ilişki yoluyla bulaşan mikroorganizmaların neden olduğu üreme organları enfeksiyonları “cinsel yolla bulaşan hastalıklar” olarak tanımlanmaktadır.

En sık rastlanılan ve halk arasında bilinen cinsel yolla bulaşan hastalıklar: HIV enfeksiyonu (AIDS), Hepatit B, bel soğukluğu (gonore), sifiliz (frengi), yumuşak şankır, insan papillom virüs enfeksiyonlarıdır.

Nasıl Bulaşır?

Bu hastalıkların çoğunun cinsel ilişki dışında da çeşitli bulaşma yolları vardır. Mesela HIV (AIDS virüsü), Hepatit B virüsü ve frengi mikrobu kanda da bulunduğundan cinsel ilişki dışında kan yoluyla da bulaşabilen hastalıklardır. Kontrolsüz kan nakli, steril olmayan şırınga ve iğneler, kesici ve delici aletler hastalıkların bulaşmasında rol oynayabilen diğer faktörlerdir. Damar içi uyuşturucu bağımlılarının kullandıkları şırınga ve iğnelerin riski yüksektir. Cinsel ilişki sırasında kondom kullanımı cinsel yolla bulaşan birçok hastalıkta koruyucu olabilmesine rağmen, özellikle insan papillom virüsü gibi cilt lezyonları bulunan kişilerle ilişkide koruyucu değildir. İnsandan insana cinsel ilişkiyle bulaşma dışında HIV enfeksiyonu, hepatit B, sifiliz (frengi), gonore (bel soğukluğu), herpes ve klamidyoz adı verilen hastalıklar gebelik süresince veya doğum sırasında anneden bebeğe de bulaşabilir.

Hangi Hastalıkları Tetiklerler?

Cinsel yolla bulaşan bir hastalığa yakalanıp tedavi olunmazsa ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir. Hem erkeklerde hem de kadınlarda kısırlık, kadınlarda dış gebelik ve düşük gibi tehlikeli durumlar ortaya çıkabilir. Erkeklerde kısırlık yanında idrar yollarında darlıklar gelişebilir ve işeme sorunları oluşturabilir. Cinsel organ kanserleri cinsel yolla bulaşan hastalıkların neden olduğu diğer önemli sağlık sorunlarındandır. Ayrıca, tedavisi yapılmamış cinsel yolla bulaşan bir hastalığı olan hamile kadının doğum öncesi veya hemen doğum sonrası dönemde bebekleri de risk altındadır.

İnsanlarımız Duyarlı Değil

İnsanlarımız, özellikle şüpheli bir cinsel ilişki sonrasında sıkıntı yaşadıklarında bize başvurabiliyor. Ama ilişki öncesi önlemler konusunda bilgi sahibi olsalar bile önlem alan kişi sayısı az. Kondom kullanımının koruyucu olabileceği bilinse bile özellikle erkekler bu konuda hassas davranmıyorlar. Kadınların da kondom kullanımı konusunda dikkatli olduklarını göremiyoruz.

Korunma Yöntemleri

Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan kişisel olarak korunmanın en etkili yolu hastalık riski taşıyan şüpheli kişilerle -mesela hayat kadınlarıyla, hayat kadınlarıyla birlikte olduğu bilinen ve çok sayıda partneri olan ya da olmuş kişilerle- ilişkiye girmekten kaçınmaktır. Cinsel ilişkide kondom kullanılması gereklidir. Bu özellikle kısa süreli ilişkilerde çok önemli. Uzun süreli ilişkilerde eğer partnerler tıbbi kontrolden geçip cinsel yolla bulaşan hastalıkları olmadığı görülürse kondom kullanımı gerekmeyebilir. Ama iyi bir kontrolden geçmeleri gerekli. Cinsel eş sayısının artmasının hastalık bulaşma riskini de artırdığını, hastalık belirtisi olmadan da bulaşma olabileceğini unutmamak lazım. Alkol ve uyuşturucu kullanımı doğru ve sağlıklı düşünmeyi engellediğinden cinsel ilişki sırasında olumsuz davranışlara neden olmaktadır. İlişki kurulan kişilere bulaşma riski taşıyan hastalıklarla ilgili kanda gerekli testlerin yapılıp yapılmadığını sormak gerekir. Başkalarının kullandığı şırınga ve iğnenin kullanılmaması lazım. Hamilelik durumunda ise doğum öncesi dönemde gerekli testlerin ve düzenli sağlık kontrollerinin yapılması önem taşır.

Gençlerimiz Yeterli Bilgiye Sahip Değil

Kondom kullanımının bulaşmayı engellediği veya azalttığı bilinse bile özellikle gençlerin bu konuda önlem almadıklarını görüyoruz. Cinsellik konusunda topluma sunulan bilgiler “magazin bilgileri”nin ötesine gitmiyor. Okullarda bu konuda çok ciddi bir eğitim mevcut değil. Cinsellik okullarda yeterince öğretilmiyor. Yalnızca cinsellikle bulaşan hastalıklar değil “normal cinsel eylem nedir, nasıl yapılır, uyarılma nedir, boşalma nedir, kadınlarda nasıldır, erkeklerde nasıldır” anlatılmıyor. Cinsellikle ilgili verilen bilgiler “üreme” fonksiyonunu konuşmanın ötesine gitmiyor. Bu konuda bile gençlerimizin yeterli bilgiye sahip olduğu şüpheli.

Tedavi Yöntem-Süreçleri Nelerdir?

Cinsel yolla bulaşan çoğu hastalık tedavi edilebilir. Ne yazık ki AIDS’in tedavisi yoktur. Hepatit B’den de aşı ile korunmak mümkündür. Kişilerin cinsel yolla bulaşan hastalık belirtilerinden kuşkulandığında mutlaka bir uzmana başvurması lazım. Yakınmalar kaybolsa bile hastalıklar kendiliğinden iyileşmeyebilir ve tedavi gerekir. Tedaviye başlamadan önce laboratuvar incelemeleri gerekebilir. Verilen tedavinin şikayetler geçse bile tam olarak uygulanması lazım. Önerilen tedavi harfi harfine uygulanırsa çoğu hastalık tedavi edilebilmektedir. Tedavi süresince cinsel ilişkide bulunulmaması ya da ilişki olduğunda kondom kullanılması önemlidir. Kişinin geçmişte cinsel ilişki kurduğu insanları uyarması, onların da tedavi olması önemlidir. Unutmamak gerekir ki, başkasıyla cinsel ilişkiye girdiği bilinen ya da düşünülen herkesle kurulan ilişki şüphelidir. Böyle durumlarda mutlaka kondom kullanılması gereklidir.

Cinsel Hastalıklardan Korunmak Mümkün mü?

Etkili korunma ile cinsel yolla bulaşan hastalık riski azalır ama hiçbir zaman risk yok demek değildir. Ne kadar etkili korunma olursa olsun cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından herkes risk altındadır. Bu hastalıkların çoğunda erken tanı ve tedavi hem kişinin sağlığının tekrar kazanılması, hem de hastalığın daha çok bulaşmasının engellenmesi açısından önemlidir.