En Sevilen Uyuşturucusu Kafein

Hayatın her anında var olan kafein sabahları kalktığınızda, yemek yerken, sevdiklerinizle birlikte vakit geçirirken severek tüketilir. Aslında bir uyuşturucu olan kafein yüksek doz alındığında öldürücü olabileceğini hiç düşünmüş müydünüz?

Aylin Yılmaz
Beslenme ve Diyet Uzmanı

Kafein, insanlar ona kolaylıkla bağımlı olabildiği için ‘’bağımlılık yapıcıdır’’. Hem orta karar hem de çok kahve içenler her sabah ilk dozlarını alana kadar yoksunluk sendromu yaşar.
Çayı tercih edenler de kafein almıyormuş gibi yapmamalıdır. Kahve ve çay kafein aldığımız tek besin kaynakları değildir. Yaklaşık altmış bitkinin yaprak, tohum veya köklerinde kafein bulunur. Ayrıca pek çok gazlı içecek de önemli miktarda kafein içerir. Büyük bardak kolada yaklaşık bir fincan çaydakine veya yarım fincan kahvedekine denk kafein bulunur. Çikolata ve diğer kakaolu ürünler de bir miktar kafein içerir.
Bir de daha çok uzun çalışma saatlerinde uyanık kalmaya çalışan öğrenciler tarafından kullanılan kafein hapları vardır. Bazılarında tablet başına iki fincan kahvedekine denk kafein bulunur.

Kafein etkisini nasıl gösterir?
Kafein doğrudan mide duvarından ve ince bağırsaklardan hızla kana karışır. Çoğu son yudumunuzu aldıktan yaklaşık kırk beş dakika sonra emilir. Kafein bağımlısıysanız, bedeninizde sürekli kafein vardır. Kafein içeren bir şey yiyip içtiğinizde, yarısı yaklaşık beş altı saat içerisinde kaybolur. O zamana kadar da muhtemelen biraz daha kafein almış olursunuz.

Kahve Avrupa’ya Türkiye’den gitti
Tüm dünyada milyonlarca kişi düzenli olarak kahve içiyor. İster ufak fincanda sert bir espresso, ister büyük bardakta sütlü, yumuşak bir latte ya da seremoniyle sunulan Tük Kahvesi tercih edin, siz de kahvesiz ayılamayanlar grubundasınız.
Kahve içmeye ilk olarak muhtemelen Etiyopya’da başlandı ama asıl atılımını yaklaşık 1.500 yıl önce Arap dünyasında yaptı. Avrupa’ya Türkiye’den gittiğini, İngiltere-Oxford’taki ilk kahve dükkanının 1650’de bir Türk tarafından açılmış olmasından anlayabiliriz.

15 gr kafein öldürücü dozdur
Kafein bir zehirdir. Ölümcül doz kişiden kişiye değişir ama normalde yaklaşık 15 gramdır. Bünyenize bu kadar kafein alabilmek için en az 150 fincan sert kahve içmeniz gerekir. Bir fincan kahve yaklaşık 100 mg kafein içerir. İngiltere ve ABD’de insanlar günde genel olarak 200 ila 400 mg kafein alıyor.
Kafein parçalanması vücutta zaman aldığı için, birikebilir – ama ölümcül doza ulaşmak için 100 saat veya daha uzun süre her saat birkaç fincan kahve içmeniz gerekir. Kısaca, içeceklerden çok fazla kafein alarak ölmek neredeyse imkansızdır ama aşırı kafein hapı nedeniyle ölüm vakalarına rastlanmıştır.

Azı karar çoğu zarar
Damarlarınızda bir gram kafein varsa (on fincan kahveden gelen) kendinizi muhtemelen korkunç derecede gergin, huzursuz ve tedirgin hissedersiniz, kalbiniz oldukça hızlı atar.
Makul miktarlarda ise, sizi daha uyanık ve dikkatli yapar. Düzensiz saatlerde çalışanlar, işlerini yapmak için kafeine güvenir.
Popüler içeceklerdeki kafein miktarı çeşitlilik gösterir. 2001’de yayımlanan İngiltere Gıda Standartları Ajansı anketinde evde ve işyerlerinde hazırlanan içeceklerin kafein içerikleri ölçüldü ve örneğin bir fincan kahvenin 21 mg ile 120 mg arasında kafein içerebildiği görüldü. Aşağıdaki ortalama rakamlar bu raporda yayımlanmıştır:

Kaynak     Kafein içeriği

Ortalama bir fincan filtre kahve  100 mg
Ortalama bir kupa neskafe          100 mg
Enerji içeceği             80 mg’a kadar
Bir fincan neskafe     75 mg
Bir fincan çay      50 mg
Bitter çikolata      50 mg’a kadar  -sütlü çikolatada bitter çikolatanın yaklaşık %50’si kadar vardır.
Kola       40 mg’a kadar