Gebelikte Egzersiz Önemi

Gebelikte egzersiz bebek ve doğum için bilinçli yapıldığında önemlidir. Gebelik boyunca ve sonrasındaki süreçte fiziksel aktiflik sayesinde fazla kilolarından daha kolay kurtulduklarını biliyor musunuz?

Op. Dr. Asena Ayar
Kadın Hastalıkları Uzmanı

Gebelikte egzersiz önemi ile ilgili yapılan araştırmalar fiziksel aktivasyon doğum süreçlerinin daha kısa sürmesi, daha az komplikasyonla karşılaştıklarını işaret etmektedir.

Günümüzde  toplum sağlığını koruyucu açıdan bakıldığında, kronik hastalıkları önlemede fiziksel aktivitenin çok önemli rolü olduğu yaygın olarak kabul edilmektedir. Geniş kapsamlı yapılan toplum sağlığı araştırmalarının sonucuna dayanarak, kalp hastalıkları, kemik erimesi ve diğer birçok kronik hastalık risklerini azaltmak için kadınlara fiziksel aktivitelerine ağırlık vermeleri önerilmektedir. Kronik hastalıklar çoğunlukla fazla kilolar, obezite, gebelikte alınan ve verilemeyen kilolarla ilişkilidir. Gebeliği boyunca ve sonrasındaki süreçte aktif olan kadınların, hareketsiz bir gebelik geçirenlere göre doğum sonrası dönemde fazla kilolarından daha kolay kurtulduklarını gösteren çok sayıda bulgu sözkonusudur.

Gebenin egzersize fizyolojik cevabı
Gebelik süresince vücudunda çok sayıda değişiklik meydana gelen anne adayının egzersize vereceği cevap da bu değişikliklere bağlı olarak gebelik öncesi dönemde verdiği cevaptan farklı olacaktır. Gebelik ilerledikçe anne periyodundaki enerji tüketimi artar. Fiziksel aktivite sırasında, kilo ile oranlandığında belirgin olmamakla beraber enerji tüketimi her bir aktivite için artmıştır. Aynı fiziksel aktivite için ileri gebelik dönemlerinde kadın daha çok güç sarf etmek zorundadır. Kalp atım sayısı ve pompaladığı kan miktarı gebelik öncesi dönemden fazladır. Solunum mekanizmalarında da ufak değişiklikler olur. Egzersiz sırasında solunum derinliği ve hızı artar. Bu ise kanda O2 fazlalığı anlamına gelen hafif solunumsal alkaloza sebep olabilir. Bu durum sonucunda uzuvlarda uyuşukluk, baş ve göğüs ağrısı dibi bulgular ortaya çıktığında ilk olarak, kanda CO2 miktarını artırmak için gebeyi kapalı bir kesekağıdına solutmak gerekir.

Egzersizin bebeğe ve doğuma etkileri
Çoğu çalışma fetusun kalp atışlarının hızlandığını göstermektedir. Bu fizyolojik bir cevaptır.

Dikkat edilmesi gereken noktalar:
-Egzersiz programı sırasında gebenin izin verilen kalp atım limitlerinde kalmasına dikkat edilmeli. Bu da maximum kalp atım hızının yüzde 60’ı ve yüzde 80’i arasındaki alandır (max. kalp atım hızı = 220 – gebenin yaşı).

-Gebeliğin ilk üç ayından itibaren yatar pozisyondaki direnç artırıcı ve ağırlıkla yapılan egzersizlerden kaçınılmalı, aerobik hareketlerine önem verilmelidir.

-Gebenin verdiği semptomlara göre egzersiz yoğunluğu değiştirilmelidir.

-Gebeliğin son üç ayında dengeyi sağlamakta problem olabileceğinden step ya da aerobik gibi egzersizler tercih edilmemelidir.

-Karın bölgesine olası travmalardan kaçınmak için kayak, paten, sörf gibi sporlardan kaçınılmalıdır.

-Egzersiz sırasında harcanan kalorileri karşılayacak iyi düzenlenmiş bir beslenme programı takip edilmelidir.

-Isı değişiminin sağlıklı olabilmesi için yeterli sıvı alındığına, ortam sıcaklığına, kıyafetlerin yapılan aktiviteye uygun seçilmiş olmasına dikkat edilmelidir. -Yüzme bu açıdan bakıldığında gebelik dönemi için çok uygun bir spor aktivitesi olarak görünmektedir.

-Gebenin basınç değişikliklerinden etkilenme olasılığı yüksek olduğu için scuba dalışlarından ya da yükseklerdeki spor aktivitelerinden kaçınmalıdır.

Doğumdan ne kadar zaman sonra egzersize başlanmalıdır?
Önerilen süre doğumdan 6 hafta sonradır. Ancak bu süre gebeliği boyunca aktif olan kadınlarda yarıya inebilir. Egzersiz sütü etkilemez. Ancak egzersizden hemen sonra yapılan emzirmede sütte laktik asit oranı artacağından egzersiz saatlerinin ayarlanması önerilir.

Kimler egzersizden kaçınmalıdır?
-Gebeliğe bağlı hipertansiyon hastalığı olanlar

-Gebeliğin son evrelerindekiler

-Önceki ya da şimdiki gebeliğinde erken doğum tanısı olanlar

-Doğum vaktinden önce suyu gelmiş olan gebeler

-Rahim ağzı yetmezliği olan ve/veya bu sebeple rahim ağzına dikiş uygulanmış gebeler

-Çoğul gebeler

-Fetusta gelişme geriliği tespit edilen gebeler egzersiz yapmamalıdır.