Yaşlılıkta Kötü Uyku

İlerleyen yaş ile artan kronik hastalıklarla ortaya çıkan uyku bozuklukları kader değil! Çalışmalar 65 yaşın üzerindekilerin hemen hemen yarısının uyku sorunu yaşadığını ortaya koysa da çok basit birkaç egzersizle uyku sorununu aşmak mümkün.

Prof. Dr. Gülten Kaptan

Yaşlılık kronik hastalıklar  insomnia- uyku bozukluğu neden olabilir. Bu hastalıklar diyabetes mellitus, hipertansiyon, depresyon, akciğer hastalığı, kalp yetmezliği, romatoid artrit şeklinde sıralanabilir. 65 yaşın üzerindeki iki kişiden biri uyku sorunuyla karşı karşıya kalıyor.

Yaşlı bireylerde rutin görevleri yerine getirememeye, dolayısı ile sağlık ve iyilik halinin sürdürülememesine neden olur. Oysa kaliteli uykunun kaliteli yaşam için gerekli olduğu gerçeği yadsınamaz. Yaşlıların yaşam kalitesinin yükseltilmesi hedefi doğrultusunda, uyku sorunlarının ele alınması gereklidir. Uyku insanın temel gereksinimleri içerisinde yeme, içme kadar gerekli bir gereksinimdir.

Uyku hastalığı birden fazla nedene bağlanabilir

Uykuda majör belirleyici sirkadiyan ritmi düzenleyen biyolojik saattir. American Assoscaited of Sleep Medical yaklaşık doksan farklı, çeşitli derecelerde uyku hastalığı tanımlamıştır. Yaşlı yetişkinlerin en çok şikâyet ettiği uyku hastalığı ise insomniadır. İnsomnia nedenleri tıbbi, psikolojik ve psikiyatrik hastalıklardan kaynaklandığı gibi, çevresel ve davranışsal durumlardan da kaynaklanabilir.

İyi uyku alışkanlığı olan yaşlıların da uyku düzeni insomnia rahatsızlığından ötürü bozulabilir. Uygun beslenme, egzersiz ve sağlıklı ilişkilerin uykuya ciddi katkısı vardır. Bu konuda ise yaşlıların eğitilmesi şart.

Eğitim neleri içermeli?

• Reflüsü olan bir yaşlı, yatmadan 3-4 saat önce yemeğini yemelidir, geç saatte yemek yemek  reflüyü arttırır.
• Çok gereksinim varsa, hafif bir gece atıştırmasına izin verilebilir.
• Yaşlı birey anksiyete hissediyorsa, yatmadan önce ılık bir duş almasının önerilmesi doğru  bir yaklaşımdır,
• Ilık duş anksiyetenin azalmasına, dolayısıyla uykuya geçişe yardım eder.
• Yatmadan önce gevşeme egzersizlerinin yapılması da uykuya geçişi kolaylaştırır.
• Gün ortasından sonra kafeinli içeceklerin alınmaması da önerilebilir.
• Kafeinin uyaran etkisi uykuya geçişi güçleştirebilir.
• Yaşlılarda gece idrara çıkma ihtiyacını azaltmak için, akşam yemeğinden sonra fazla sıvı tüketimi engellenmelidir. Böylelikle gece uykudan uyanma da engellenmiş olur.
• Özellikle yaşlılarda alışkanlık haline gelmiş olan, şekerleme diye adlandırdığımız kısa  gündüz uykuları(naps), gün içinde yarım saati geçmemelidir.
• Yaşlılar sağlıklı uyuyabilmek için gün içinde ağır egzersizler yapmamalıdır.
• Uyku öncesi stres yaratan kitaplar okumak ya da TV programları seyretmek uykuya geçişi güçleştirebilir, dikkat edilmelidir.
• Yatağın temiz ve rahat olması da sağlıklı uyku uyuyabilmek için gereklidir.
• Yaşlılar insomnia yaşadıklarında genellikle farmakolojik ilaçları tercih etmektedirler.
• Yaşlılara uykuya geçiş için sürekli ilaç kullanımını yaşam şekli haline getirmek yerine, öncelikle farmakolojik olmayan, yukarıda sözü edilen yöntemleri denemeleri önerilmelidir.
• Yaşlılar gençlere göre 30-60 dakika daha az uyurlar.
• Yaşlıların uyku derinlikleri daha azdır ve uykuları gençlere göre daha değişkendir.
• Herhangi bir hastalığı olmaksızın 70 yaşında bir insan gece uykusu boyunca dört kez uyanmaktadır.

Yaşlı yetişkinlerde uyku bozukluğuna yol açan durumlar:

• Alzehimer
• Biyolojik saatin değişmesi(yaşlılarda akşam erken uyumaya neden olur)
• Kalp yetmezliği gibi kronik hastalıklar
• Alınan ilaçlar, bilinçsiz alınan bitkisel ilaçlar, diyet takviyeleri, uyuşturucular vb. gibi…
• Depresyon (Her yaşta uyku bozukluğuna neden olur)
• Nörolojik hastalıklar
• Sedanter yaşam
• Artritlerin neden olduğu ağrılar
• Kafein gibi uyarıcılar
• Gece idrara çıkma şeklinde sıralanabilir.

İnsomnia(uyku bozukluğu)’nda görülen semptomlar

• Uykuya geçmede güçlük
• Gece ve gündüz farkını anlayamama
• Sabah erken uyanma
• Gece uykusundan sık sık uyanma olarak belirtilmektedir.