Kilo İçin Diyabet İlaçları Güvenli mi?

Kilo vermek için diyabet ilaçları kullanmanın etki-risk, kilo kaybı için onaylanan GLP-1 agonistleri, iğneyle alınan enjekte edilebilir ilaçlar ne kadar güvenli? Tip 2 diyabet tablosu yoksa alternatifler konusunda mutlaka doktora danışılmalıdır.

Prof. Dr.  Nilgün Tekkeşin

Tıbbi Biyokimya Uzmanı

Son zamanlarda kilo vermek için Tip 2 diyabet ilaçları, özellikle GLP-1 agonistlerinin (Zayıflama ilaçları) kullanımı giderek yaygınlaştı. Çeşitli diyabet ilaçları, yalnızca Tip 2 diyabetin tedavisine yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda hastaların kilo vermesine de yardımcı olur.

Oysa kilo vermeye en iyi yaklaşım her zaman önce davranış ve yaşam tarzı değişiklikleri yapmaktır. Doktora danışılmadan kullanılan tüm ilaç-yöntemler sonrasında verilen kiloların çoğu geri alınır.

Kilo kaybının başarı anahtarı…

Kilo vermede uzun vadeli başarı için; düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve yeterli uyku yer alır. Her gün en az 30 dakika yürüyüş gibi orta şiddette egzersiz, yüksek proteinli kahvaltı, şekerli içecekleri sınırlama, bütün gıdalardan faydalanmak için dikkatli-yavaş ve tadını çıkartarak yemek, kalori alımını azaltmak, yüksek yağlı, şekerli-aşırı işlenmiş gıdalardan kaçınmak, her gece 7 saat uyumayı hedeflemek kilo kaybının başarı anahtarıdır.

Diyabet ilaçları ciddi iştah sorunu için tercih edilebilir

Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleriyle birlikte zayıflama ilacı kullanan hastalar vücut ağırlığının ortalama yüzde 10’unu, sadece ilaç kullananlar ise yüzde 3-6’larda kaybeder. Yaşam tarzı seçimlerinin yanı sıra diyabetli kişilerde kan şekeri düzeylerini kontrol etmek için kullanılan GLP-1 (glukagon benzeri peptit-1) agonistleri, ciddi iştah sorunu yaşayan bazı kişiler için tercih edilebilir. Bunun için genellikle üç kriterden birinin karşılanması gerekir. Vücut Kitle İndeksi BMI 30 veya daha yüksekse, BMI 27 ve diğer önemli tıbbi rahatsızlıklar varsa ve BMI 25 ve Tip 2 diyabetli aşırı kilolu ise.

Zayıflama ilaçları uzun süreli kullanılır mı?

Kilo kaybı için iki GLP-1 ilacı onaylı ve her ikisi de uzun süreli kullanım için güvenilir. Diyabet ilaçları, özellikle GLP-1 reseptör agonistleri kilo kaybını teşvik etmek için farklı mekanizmalar aracılığıyla çalışır. Pankreasın insülin salmasını teşvik ederek kan şekerini düşürme, genel iştahı azaltmak ve midenin boşalmasını yavaşlatma (daha uzun süre tok hissedilmesini sağlama) gibi yollarla kilo kaybına neden olur. Kilo kaybı için onaylanan GLP-1 agonistleri, iğneyle alınan enjekte edilebilir ilaçlardır. Yüksek tansiyon, kalp krizi gibi kardiyovasküler komplikasyonları önlemeye de yardımcı olur.

Diyabet ilaçlarının yan etkileri

Bu ilaçlar, FDA tarafından kilo vermek isteyenlerin tedavisi olarak onaylandı. GLP-1 agonistleri, idame dozuna ulaşmak ve yan etkileri en aza indirmek için zaman zaman ayarlama yapılır. Faydaları genellikle yan etkilerinden daha ağır basmaktadır. Yine de bazı hastalarda bu ilaçları kullanırken yan etkiler (yorgunluk, kabızlık veya ishal, karın ağrısı ve hazımsızlık ile düşük kan şekeri) görülebilse de kesilmesini gerekmez.

Belirli GLP-1 ilaçları, belirli tıbbi durumların gelişme riskini artırabilir. Safra kesesi, pankreatit, böbrek, karaciğer, kişisel veya ailede medüller tiroid karsinomu (tiroid kanseri) öyküsü, çoklu endokrin neoplazi sendromu Tip 2 (MEN2), diyabetik retinopati (göz problemleri), yüksek kolesterol veya trigliserit seviyeleri, herhangi bir sindirim bozukluğu ve gebeler veya gebelik planlayanlar bu ilaçlardan kaçınılmalıdır.

Kilo vermede başarı oranları

GLP-1’lerin kilo vermedeki etkisi ile ilgili yaklaşık yıllık tedavi sonrasında bir ilaçta 10 kg, diğerinde de 15 kg olduğu yönünde veriler vardır. Diğer kilo verme ilaçlarında olduğu gibi özellikle bir yıldan önce bırakıldığında verilen kiloların çoğunu geri alınır. Ayrıca ilaçlar çok pahalı, buzdolabında saklanması gerekir ve insanların yüzde 90’ında genellikle hafif ile orta dereceli olmak üzere bazı yan etkiler görülür.

Uzmanından öneriler

Kilo verme tedavisini düşünen ve diyabet ilaçlarını kullanmak isteyenler, Diyabet ilaçları herkes için uygun değildir. Seçenekleri anlamak doktorun en iyi kararı vermesine yardımcı olabilir. Bu tedavi seçenekleri merak edildiğinde ancak Tip 2 diyabet hastalığı yoksa, ilaçların alternatifleri konusunda doktora danışılmalıdır. En iyi yaklaşımın hangisi olduğu doktor veya obezite tıbbı uzmanıyla konuşulmalıdır. Bu ilaçları kullanırken yaygın mide bulantısı ve hazımsızlıktan daha ciddi mide, safra kesesi ve böbrek sorunlarına kadar değişen potansiyel yan etkilerle karşılaşılabilir. Bununla birlikte, kişisel veya ailesel tiroid kanseri öyküsü olanlar kilo kaybı için enjekte edilebilir diyabet ilaçları kullanmamalıdır.